Ο Γιώργος Λιόλιος αφηγείται με τα «Ακροδάχτυλα» την οδύνη του έρωτα
Συνέντευξη: στον Άκη Σακισλόγλου
Κάποιοι πιστεύουν ότι όταν ένας δικηγόρος είναι ευαίσθητος, δεν κάνει για τη δουλειά. Εννοώ πως δεν έρχεται στο μυαλό μου ένας γνωστός που θα του έλεγα «πάρε τον Γιώργο Λιόλιο για δικηγόρο, είναι ποιητής, συγγραφέας, ιστοριογράφος και ερευνητής» και θα τον έπειθα. Ούτε αν κάποιος το έλεγε σε μένα θα έλεγα ναι. Βλέπετε, οι άνθρωποι έχουμε συνδυάσει τον δικηγόρο με κάποιον σκληρό τύπο, συχνά αριβίστα. Κι όμως ο άνθρωπος που εκθέτει αυτόν τον καιρό τα έργα του στο Σάρωθρον ασχολείται με την ποινική δικηγορία. Και σχεδόν πάντα κερδίζει τις υποθέσεις που του αναθέτουν. Ίσως γιατί τελικά οι ανθρώπινες περιπέτειες χρειάζονται την ευαισθησία ενός καλλιτέχνη, την φαντασία το και την κατανόηση του, περισσότερο από όσο πιστεύουμε.
Τον συνάντησα το μεσημέρι μιας καθημερινής. Μόλις είχε έρθει από το Εφετείο όπου δίκαζε, για την κανονισμένη συνέντευξή μας και τον βρήκα να κάνει ό,τι κάνει συνήθως… Να παιδεύει ένα καινούργιο διήγημά του στο χαρτί. Ο ίδιος ο Γιώργος, φίλος μας πια μετά από 25 μέρες παρουσίας των «Ακροδαχτύλων» του στο Σάρωθρον, αυτοσυστήνεται ως εξής: «Κρέμομαι από τις λέξεις και αυτό που ξέρω να κάνω είναι να εκφράζομαι μέσα από αυτές». Η συνέντευξη είχε μόλις αρχίσει… «Αυτό έκανα και στα Ακροδάχτυλα. Δεν είναι μία ακόμη μυθοπλασία. Τούτο δεν σημαίνει ότι η μυθοπλασία δεν ακουμπά σε βιωμένες εμπειρίες, ίσα-ίσα. Στην περίπτωση των Ακροδαχτύλων, όμως, τις λέξεις τις «όργωσε» η ανάγκη έκφρασης μιας οδύνης˙ μια συλλογή πεζόμορφων ποιητικών αφορισμών, που αποτυπώνουν αυτήν την οδύνη και την οποία δεν μπορούσα να εκφράσω με άλλον τρόπο παρά μόνον γράφοντας».
Και γιατί να εκτεθούν όλα αυτά σε ένα μπαρ; Μπορεί ο θαμώνας του Σάρωθρον να βρει κάτι δικό του κοιτώντας τα έργα ενώ πίνει το ποτό του; Για τον Γιώργο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα:
«Μ’ ενδιέφερε μια δυναμική σχέση αλληλεπίδρασης των Ακροδαχτύλων με τον κόσμο. Και για το λόγο αυτό όλες οι εκθέσεις μου έχουν φιλοξενηθεί σε μπαρ και όχι σε κάποιον mainstream χώρο Τέχνης. Ο καθένας κουβαλά την δική του προσωπική ιστορία οδύνης και μέσα σ’ έναν κατεξοχήν ερωτικό και μυσταγωγικό χώρο, όπως είναι το μπαρ, μπορεί πιο εύκολα τη νύχτα να αναγνωρίσει στα Ακροδάχτυλα μου κάποιο «δικό» του.».
Τι είναι τελικά τα «ακροδάχτυλα»;
«Είναι η αφήγηση της διαδρομής ενός έρωτα μέχρι την απώλειά του. Μια προσωπική, βιωματική εμπειρία, την οποία μετέγραψα σε λόγο, κάνοντας την Τέχνη. Ο έρωτας στα Ακροδάχτυλα μου είναι μια σκιά που υπήρξε, απομακρύνθηκε, πάγωσε στο χρόνο και πλέον είναι ένα απολίθωμα τυπωμένο στην ώχρα της μνήμης».
Πως γεννήθηκε η ιδέα αυτού του κόσνεπτ;
«Ηταν, μεν, μια αρχική ιδέα δική μου την οποία αμήχανα και με πολλή συστολή σκεφτόμουν να εκθέσω, ώσπου κάποια στιγμή μια φωτογράφος, με την οποία συνεργάστηκα στην πρώτη έκθεση που κάναμε στη Βέροια, με ενθάρρυνε να την υλοποιήσω και συνόδεψε τα κείμενά μου με φωτογραφίες γυμνών σωμάτων».
Γιατί ακροδάχτυλα και όχι μάτια;
«Είναι αλήθεια ότι το βλέμμα είναι ό,τι πιο ανταγωνιστικό στα ακροδάχτυλα. ‘Εχει μια δυναμική ακαταμάχητη. ‘Εχει ορίζοντα, τον οποίο δεν έχουν τα ακροδάχτυλα. Σε αντίθεση, όμως, με το βλέμμα, το οποίο «αγγίζει» μόνο φαντασιακά, τα ακροδάχτυλα έχουν σάρκα και το πλεονέκτημα μιας τοπικότητας και μιας υλικότητας που δεν την έχει το βλέμμα. Είναι η στιγμή της συνάντησης δύο βλεμμάτων και μέσα από το άγγιγμα και τη συνομιλία των βλεμμάτων το σώμα γίνεται ο κοινός τόπος του πρώτου βλέμματος και του πρώτου αγγίγματος. Διοχέτευσα στα ακροδάχτυλα τις ανάσες μου και ολόκληρη την ύπαρξή μου˙ μια σειρά από υπαρξιακά μαστιγώματα όπως της μνήμης, του έρωτα, της απουσίας, της μοναξιάς και του θανάτου».
Η Θεσσαλονίκη τί θέση έχει στην ιστορία με τα «Ακροδάχτυλα»;
«Σε πολλά από τα επεισόδια αυτής της διαδρομής η Θεσσαλονίκη ήταν παρούσα ως σκηνικός χώρος. Κι ένα από αυτά στο Σάρωθρον, στην κάτω αριστερά γωνία της εισόδου. Εκεί ένα πινακάκι γράφει: «Η υποψία ότι τα δάχτυλα θέλουν να αγγίξουν το πρόσωπο, αρκεί».
Αυτό δεν το ήξερα, ειλικρινά. Στο Σάρωθρον αποπειράθηκαν τα ακροδάχτυλα να αγγίξουν; «’Ηταν από τα πρώτα αγγίγματα και γ’ αυτό με συγκίνησε η πρότασή σας να φιλοξενηθούν τα Ακροδάχτυλα σ’ αυτό το χώρο. Το Σάρωθρον ανακαλεί μνήμες».
Ο έρωτας που περιγράφουν τα ακροδάχτυλα ολοκληρώθηκε με καβγά, με μάχη;
«Με την ίδια σφοδρότητα που γεννήθηκε, με την ίδια τελείωσε».
Εκτέθηκες πάντως με αυτή σου την επιλογή να εκφραστείς!
«Για να μπεις στην περιπέτεια του έρωτα θα πρέπει, όπως έλεγε ο Οκτάβιο Πας στην Ηλιόπετρά του, να γυμνώσεις το όνομά σου, τον εγωισμό σου. Να σπάσεις δηλαδή τα μούτρα σου στην πέτρα. Ο έρωτας είναι ένα λατομείο. Αν έβαζα κάποιο μότο στα ακροδάχτυλα, θα έβαζα αυτό που έχει γράψει η Κική Δημουλά: «Οταν ο έρωτας είναι σε εξέλιξη, δεν επιτρέπεται να μιλάς γι αυτόν. Αυτό που ισχύει για τον έρωτα είναι αυτό που θα ειπωθεί αφού τελειώσει». Εγώ τον έρωτά μου τον έβγαλα σε κοινή θέα με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο αφού πια ορφάνεψε από αγγίγματα. Αυτή όμως η δημόσια έκθεσή μου, λειτούργησε μέσα μου λυτρωτικά».
Γιώργο τι δουλειά κάνεις;
«Ασκώ δικηγορία και κυρίως ποινική».
Αντιφατικό επάγγελμα σε σχέση με την ποίηση!
«Η δικηγορία με γοητεύει. Ηταν επιλογή μου. Δεν μου προέκυψε και δεν είχε κάποιο οικογενειακό ιστορικό από πίσω. Ο λόγος που με γοητεύει η ποινική δικηγορία είναι ότι αποτελεί το μοναδικό είδος της νομικής επιστήμης που ασχολείται με τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς και τελικά τις πιο πραγματικές. Κατά τούτο δεν είναι καθόλου αντιφατικό. Μένει να ανακαλύψει κανείς την ποίηση μέσα από την πεζότητα της καθημερινότητας, όσο δυσδιάκριτη κι αν φαίνεται ότι είναι. Άλλωστε ποίηση δεν είναι μόνον οι όμορφες, ρομαντικές εικόνες. Η ποίηση συνήθως είναι κάτι πολύ δυσάρεστο».
Συνυπάρχουν όλα αυτά που κάνεις; Δικηγορία, λογοτεχνία, ιστοριογραφία, διασκευές θεατρικών έργων, περφόρμανς, ποίηση; Μπορεί να συμβεί;
«Μην γελιόμαστε… Η δικηγορία είναι ένα επάγγελμα και μάλιστα αυτό που με ζει. Επιπλέον είναι εξαιρετικά συνθλιπτική. Και γι αυτό όλα τα άλλα λειτουργούν ψυχοθεραπευτικά. Κι αν ακόμα δεν ασκούσα δικηγορία, πάλι στα ίδια λημέρια της τέχνης θα τριγυρνούσα, διότι η δική μου πραγματικότητα, η δική μου καθημερινότητα έτσι κι αλλιώς δεν μου είναι αρκετή, δεν μου φτάνει και αυτό που κάνω με την τέχνη είναι απλώς να την επεκτείνω, δημιουργώντας επιπλέον παράλληλους κόσμους. Νέες πραγματικότητες».
Σου προκαλεί άγχος η επιτυχία ή αποτυχία των υποθέσων;
«Πέρα από το γόητρο της επαγγελματικής επιτυχίας, όπως και να το κάνουμε θα με ενοχλούσε πολύ εάν κάποιος που υπερασπίζομαι ξυπνούσε το πρωϊ στο σπίτι του, χάιδευε τη γυναίκα και τα παιδιά του και το βράδυ της ίδιας ημέρας βρισκόταν στο κελί μιας φυλακής. Αυτή η ανθρώπινη διάσταση με πολιορκεί κάθε φορά, με στοιχειώνει και μοιραία σωρεύει μέσα μου πολλαπλάσιο άγχος, περισσότερο από όσο μου ανήκει».
Κλείνοντας…;
«Ο έρωτας είναι μια φαντασιακή προβολή, το έγκλημα μια απτή πραγματικότητα – ίσως η μόνη πραγματικότητα».
